Беларускія гарады апанавалі пластыкавыя і алюмініевыя дзверы, і адбылося гэта так даўно, што многія не ведаюць (ці не вераць), што можа быць іначай. Прынамсі на гісторыка-культурных каштоўнасцях ёсць заканадаўчыя інструменты, каб змагацца супраць новага пластыку.
У Кодэкс аб культуры маецца артыкул 109 «Змяненне нерухомых матэрыяльных гісторыка-культурных каштоўнасцей»:
1. Пры ажыццяўленні дзейнасці на нерухомых матэрыяльных гісторыка-культурных каштоўнасцях (у тым ліку пры выкананні рамонтна-рэстаўрацыйных і (або) іншых работ), якая можа аказваць уздзеянне на нерухомыя матэрыяльныя гісторыка-культурныя каштоўнасці, не дапускаецца змяненне гэтых гісторыка-культурных каштоўнасцей, за выключэннем навукова абгрунтаванага змянення.
2. Навукова абгрунтаваным змяненнем з’яўляюцца праектныя рашэнні, якія пацверджаны матэрыяламі навукова-даследчых работ і не вядуць да страты існуючых гістарычных частак нерухомых матэрыяльных гісторыка-культурных каштоўнасцей, а таксама аб’ёмна-прасторавых рашэнняў нерухомых матэрыяльных гісторыка-культурных каштоўнасцей.
Відавочна, што такое змяненне гісторыка-культурнай каштоўнасці, як замена дзвярных запаўненняў на пластыкавыя — немагчыма навукова абгрунтаваць. ПВХ-профілі масава ўвайшлі ў нашае жыццё ў 2000-я гады, тады як самыя «маладыя» помнікі архітэктуры датуюцца 1980-мі гадамі.
Для спрашчэння жыцця грамадзянам, якія наўрад ці ў стане праводзіць самі праводзіць навукова-даследчыя работы ці наймаць для гэтага навуковага кіраўніка, калі ім трэба замяніць старое акно ў сваёй кватэры, у Пастанове Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 16 мая 2013 г. № 384 было прадугледжана палажэнне, што такія работы будуць весціся з улікам варыянтаў запаўненняў аконных і дзвярных праёмаў на фасадах жылых дамоў, якія з’яўляюцца гісторыка-культурнымі каштоўнасцямі (з указаннем колеру, матэрыялаў і канфігурацыі). Гэтыя варыянты мусілі зацвердзіць мясцовыя ўлады па ўзгадненні з Мінкультуры. Але праз 10 гадоў пасля з’яўляецца Пастановы, можа казаць, што ніякіх варыянтаў ніхто не распрацоўваў, кожнае запаўненне ўзгадняецца асобна.
Пастанова Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 16 мая 2013 г. № 384:
1¹. Установить, что ремонтно-строительные работы:
1¹.3. по замене заполнений оконных и дверных проемов на фасадах жилых домов, внесенных в Государственный список историко-культурных ценностей Республики Беларусь, выполняются с учетом утвержденных структурным подразделением местного исполнительного и распорядительного органа, осуществляющим государственно-властные полномочия в области архитектурной, градостроительной и строительной деятельности на территории административно-территориальной единицы, администрацией парка, если такие жилые дома расположены на территории индустриального парка, по согласованию с Министерством культуры вариантов заполнений оконных и дверных проемов на фасадах таких жилых домов (с указанием цвета, материалов и конфигурации).
Для тых, хто робіць самавольную замену дзвярных запаўненняў без узгаднення, прадугледжана адміністрацыйная адказнасць. Так, напрыклад, у артыкуле 22.9 Кодэкса аб адміністрацыйных правапарушэннях «Нарушение архитектурного решения фасада здания или сооружения» гаворыцца:
Самовольные переоборудование, перекрашивание или иное изменение балконов, лоджий и других архитектурных и конструктивных элементов фасадов жилых домов, иных зданий и сооружений, установка на фасадах, балконах, лоджиях, крышах спутниковых и иных антенн, а равно непринятие мер по поддержанию в надлежащем состоянии внешнего вида жилых домов, иных зданий, сооружений и ограждений – влекут наложение штрафа в размере от двух до пятнадцати базовых величин.
Але на практыцы бывае, што неадпаведныя гістарычнаму выгляду помнікаў архітэктуры дзверы, узгадняюцца мясцовымі органамі праз няведанне заканадаўства.
Што рабіць?
Рабіць тое ж, што і ў любым выпадку работ, якія відавочна шкодзяць гісторыка-культурным каштоўнасцям — пісаць у мясцовыя органы і звяртаць іх увагу на магчымае парушэнне. Прыкладны алгарытм такі:
- Вам неабходна пераканацца, што дзверы былі заменены ў будынку, які з’яўляецца гісторыка-культурнай каштоўнасцю. Праверыць гэта можна праверыць на сайце Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей (для олдаў — спіс у PDF за 2023 год). Для будынкаў, размешчаных на рагу вуліц лепш шукаць па абодвух магчымых адрасах.
- Зрабіце фотаздымак дзвярнога запаўнення, каб былі зразумелыя матэрыял, колер, канфігурацыя і варыянт адчынення створак. Няблага таксама высветліць калі дадзеныя дзверы з’явіліся – для буйных гарадоў вялікую дапамогу ў гэтым акажуць Яндэкс.Панарамы.
- Зусім добра будзе, калі вам атрымаецца адшукаць гістарычныя фотаздымкі будынка, на якіх будзе бачнае (хоць бы часткова) арыгінальнае запаўненне дзвярнога праёма. Пашукаць можна, напрыклад, на PastVu.com, або ў Вікісховішчы, дзе сабраны дзясяткі тысяч старых фотаздымкаў па гарадах і мястэчках Беларусі.
- Напішыце электронны зварот праз сайт обращения.бел у мясцовы орган: у гарадскі ці раённы выканаўчы камітэт. Растлумачце якія дзверы, на вашую думку, пастаўлены з парушэннем, у якім месцы яны размешчаны (да якой установы адносяцца), пералічыце выяўленыя неадпаведнасці (матэрыял, колер, канфігурацыя і варыянт адчынення створак і г.д.). Папрасіце праверыць наяўнасць узгаднення дадзеных работ. Прывядзіце вытрымкі з заканадаўства, якія пацвярджаюць вашую правату (глядзі ў артыкуле вышэй). Патрабуйце абавязаць уласніка прывесці выгляд запаўненняў у адпаведнасць з гістарычным выглядам.
Падобныя звароты тым больш эфектыўныя, чым менш прайшло часу з моманту ўстаноўкі новых дзвярэй. Праз два гады ўжо могуць адмовіць у прыцягненні да адміністрацыйнай адказнасці, хоць дадзенае правапарушэнне можна разглядаць як «длящееся». Вельмі мала шанцаў прымусіць замяніць пластыкавыя дзверы, калі ўжо змяніўся ўласнік памяшкання, куды яны вядуць. Таксама малаверагодна, што будуць заменены вельмі старыя пластыкавыя дзверы — давядзецца чакаць, калі яны зусім разваляцца і ўласнік не надумае паставіць новыя. У апошнім выпадку вельмі важна, асабліва калі вы загадзя ведаеце пра надыходзячы рамонт, нагадаць пра неабходнасць прытрымлівацца навукова абгрунтаванага выгляду дзвярных запаўненняў. Усё апісанае ў артыкуле прымяняльна і да аконных запаўненняў. Часам праблема мае комплексны характар, калі заменены і дзвярныя, і аконныя запаўненні.Добры прыклад паспяховага вяртання гістарычна абгрунтаваных дзвярэй адбыўся ў канцы лютага 2023 года з крамай Еўраопт у Мінску.
Прыклад звароту
Прашу праверыць законнасць замены аконных і дзвярных запаўненняў, а таксама законнасць перафарбоўкі партала галоўнага ўвахода і аконных ліштваў у чорны колер ва ўбудаваным памяшканні крамы «Беларускі лён» у доме па адрасе вуліца Раманаўская Слабада, 1, які з’яўляецца гісторыка-культурнай каштоўнасцю. Паводле Пастановы Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 16 мая 2013 г. № 384:
«1¹. Установить, что ремонтно-строительные работы:
1¹.3. по замене заполнений оконных и дверных проемов на фасадах жилых домов, внесенных в Государственный список историко-культурных ценностей Республики Беларусь, выполняются с учетом утвержденных структурным подразделением местного исполнительного и распорядительного органа, осуществляющим государственно-властные полномочия в области архитектурной, градостроительной и строительной деятельности на территории административно-территориальной единицы, администрацией парка, если такие жилые дома расположены на территории индустриального парка, по согласованию с Министерством культуры вариантов заполнений оконных и дверных проемов на фасадах таких жилых домов (с указанием цвета, материалов и конфигурации).»
Паводле артыкула 22.9 КоАП «Нарушение архитектурного решения фасада здания или сооружения» :
«Самовольные переоборудование, перекрашивание или иное изменение балконов, лоджий и других архитектурных и конструктивных элементов фасадов жилых домов, иных зданий и сооружений, установка на фасадах, балконах, лоджиях, крышах спутниковых и иных антенн, а равно непринятие мер по поддержанию в надлежащем состоянии внешнего вида жилых домов, иных зданий, сооружений и ограждений – влекут наложение штрафа в размере от двух до пятнадцати базовых величин.»
Чорныя пластыкавыя вокны і алюмініевыя ўваходныя дзверы выглядаюць стылёва, але не адпавядаюць гістарычнаму выгляду ні па колеры, ні па матэрыяле, ні па канфігурацыі, ні па адчыненні створак (у будынках таго часу палутарныя дзверы не выкарыстоўваліся, рабіліся дзверы раўнапольныя; устаноўка такіх дзвярэй у наш час не супярэчыць заканадаўству, паколькі Кодэкс аб культуры стаіць вышэй за пажарныя нормы, што пацверджана адпаведнымі ведамствамі). Наяўнасць раней белых пластыкавых аконных і дзвярных запаўненняў, або выкарыстанне неадпаведных запаўненняў у суседніх убудаваных памяшканнях не з’яўляецца аргументацыяй для абгрунтавання негістарычнага выгляду новых запаўненняў.
Таксама такія работы, відаць, павінны праводзіцца па праграме работ, якая падаецца навуковым кіраўніком на ўзгадненне ў Мінкультуры.
У выпадку выяўлення парушэння прашу абавязаць уласніка прывесці выгляд запаўненняў у адпаведнасць з гістарычным выглядам. На аконных праёмах у якасці капраміснага варыянту, на мой погляд, магчыма афарбоўка і прымяненне накладнога фальшпераплёту (венецыянскіх шпросаў) дастатковай шырыні, каб разбіўка рам чыталася на адлегласці (прымяненне шпросаў паміж шклом ці толькі знутры памяшканняў не забяспечвае належнага ўспрымання).
Comments are closed here.