“Ян моўчкі пагорак гэты Юстыне паказаў, яна таксама моўчкі кіўнула галавой; знала, што гэта сумесная магіла.
-Колькі? – ціха запытала.
-Сорак…” – дзякуючы раману Элізы Ажэшкі “Над Нёманам” гэтае месца і гэтая лічба сталі легендарнымі.
У сасновым бары, недалёка ад Нёмана і вёскі Мінявічы, знаходзіцца магіла 40 паўстанцаў.
Звестак аб тым, хто яны і калі адбыўся бой, няма.
Затое вядома пра ўладальніка Мінявіч Яна Каменскага, названага Ажэшкай “рыцарам з брыльянтавай душой”. Ён стаў прататыпам Анджэя Карчыньскага ў рамане.
Ян прымаў актыўны ўдзел у паўстанні, а яго двор стаў месцам кантактаў, складам і кузьняй зброі для паўстанцаў. Але праз здраду быў арыштаваны і атрымаў смяротны вырак.
“Бацька, прысуджаны да расстрэлу, стаяў ужо прывязаны да слупа, чакаючы на экзекуцыю, калі ў астатнюю хвіліну надышоў царскі маніфест, каб што дзясятага асуджанага (была гэта экзекуцыя вялікай колькасьці паўстанцаў) ад кары сьмерці вызваліць, а выслаць у Сібір на пажыцьцёвую катаргу. Бацька быў тым дзясятым” – з успамінаў яго дачкі.
На радзіму з сібірскай ссылкі Ян Каменьскі з сям’ёй вярнуліся толькі ў 1887 годзе.
Яго магіла на парафіяльных могілках у Лунне захавалася і дагэтуль.
P.s.: Магіла 40 паўстанцаў знаходзіцца каля вёскі Мінявічы Мастоўскага раёна.
Калі паедзеце да іх, спадарства, абавязкова завітайце да Яна і Цэцыліі ў Багатырэвічы